Przemoc psychiczna w związku to jedna z najtrudniejszych form przemocy, ponieważ jej skutki często są niewidoczne na pierwszy rzut oka. Nie ma jawnych oznak na ciele, tak jak w przypadku przemocy fizycznej, które mogłyby dowodzić, że padasz jej ofiarą.
Osoby, które doświadczają przemocy emocjonalnej, mogą czuć się zagubione, osamotnione i nie wiedzą, jak rozpoznać, że to, czego doświadczają, nie jest normalne, a może być formą manipulacji, kontroli i psychicznego wyczerpania.
Warto ufać swojej intuicji – zazwyczaj jeżeli mamy wrażenie że coś jest nie tak, to tak właśnie jest. Poniżej wymieniam zachowania, na które warto być szczególnie czujnym, gdyż mogą być symptomem tego, że doświadczasz przemocy.
1. Ciężka krytyka i poniżanie
Ciągła krytyka, obniżanie poczucia własnej wartości, wyśmiewanie Twoich poglądów, wyglądu, zachowań czy zainteresowań to pierwsze oznaki przemocy psychicznej. Sprawca może umniejszać Twoje sukcesy, wyśmiewać Twoje marzenia, a także wywoływać poczucie, że nigdy nie będziesz wystarczająco dobra/bądź dobry. Tego typu zachowania mają na celu zniszczenie Twojego poczucia wartości i pewności siebie.
Z czasem zaczynasz myśleć o sobie coraz gorzej, poddając w wątpliwość poczucie własnej wartości.
2. Izolowanie od bliskich i znajomych
Kolejnym sygnałem przemocy psychicznej może być próba izolacji od Twojej rodziny, przyjaciół czy innych osób, które mogą Cię wspierać. Partner może próbować kontrolować, z kim się spotykasz, sugerując, że tylko on ma rację, a reszta osób jest w błędzie.
Próba wpłynięcia na to, abyśmy unikali ludzi, ograniczali kontakty z dotychczas bliskimi nam osobami, a nawet izolowanie nas od nich – zawsze powinno wzbudzić naszą czujność.
3. Gaslighting – manipulacja rzeczywistością
Gaslighting to termin, który oznacza manipulację, mającą na celu podważenie Twojej percepcji i postrzegania rzeczywistości. Może to być sytuacja, w której partner zaprzecza faktom, wmawia Ci, że coś, co się wydarzyło, tak naprawdę się nie zdarzyło, lub że Twoje odczucia są „wyolbrzymione”. Ofiara gaslightingu zaczyna wątpić w siebie, swoje wspomnienia i zdrowy rozsądek. Nierzadko zadaje sobie pytanie, czy rzeczy które się wydarzyły faktycznie się wydarzyły, czy ma prawo czuć to co czuje, czy czuje to co czuje. W skrajnych przypadkach ofiara przestaje wierzyć sobie, stopniowo tracąc kontakt z rzeczywistością.
4. Szantaż i manipulacja
Częstym przejawem przemocy psychicznej jest stosowanie szantażu emocjonalnego. Partner może wykorzystywać Twoje poczucie winy, obiecywać, że zmieni się, a następnie powtarzać destrukcyjne zachowania. Może też grozić, że Cię zostawi, jeżeli nie spełnisz jego wymagań lub nie zrobisz czegoś w określony sposób. Manipulacje tego typu wywołują poczucie lęku, niepewności i presję.
Osoba będąca sprawcą przemocy psychicznej może obarczać Cię winą za swoje stany emocjonalne, próbować wpłynąć na zmianę Twojego zachowania.
5. Kontrola i ograniczanie wolności
Kolejnym istotnym znakiem przemocy psychicznej jest próba całkowitej kontroli nad Twoim życiem. Partner może kontrolować, co robisz, gdzie chodzisz, jak spędzasz czas, a także monitorować Twoje rozmowy czy aktywność w Internecie. Często pojawiają się pytania o to, z kim rozmawiasz, gdzie byłeś lub co robiłaś, z kim i po co się spotykasz. Partner próbuje kontrolować grono Twoich znajomych, wpływać na Twoje spotkania i interakcje społeczne.
6. Obwinianie ofiary za wszystkie problemy w związku
W związkach, gdzie występuje przemoc psychiczna, partner może obwiniać Cię o wszystko, co się dzieje w związku. Wszystkie problemy, konflikty czy trudności zostaną zrzucane na Twoje barki. Będziesz czuć się odpowiedzialny/a za wszelkie nieporozumienia, nawet jeśli nie masz wpływu na to, co się dzieje.
7. Przemoc cichym traktowaniem – ignorowanie, unikanie rozmów
Innym rodzajem przemocy psychicznej jest „ciche traktowanie”. Polega ono na ignorowaniu partnera, unikanie rozmów, nieodzywanie się przez dłuższy czas, aby wywołać poczucie niepewności i zagubienia. Zwykle ma to na celu wymuszenie konkretnego zachowania lub poddanie Cię presji. Partner zdaje się Cię nie zauważać, milczeć, unikać rozmów, odpowiadać zdawkowo, obrażać się pod każdym preteksten.
8. Stałe poczucie lęku, chodzenie na palcach
Jeśli odczuwasz ciągły strach przed reakcją partnera, nie jesteś pewny/a, jak zareagować w danej sytuacji, bo boisz się wybuchu gniewu lub kłótni, może to być oznaką przemocy psychicznej. W relacjach, w których panuje kontrola i manipulacja, często dochodzi do sytuacji, w których partner staje się nieprzewidywalny, a Ty czujesz się jakbyś nie miał/a prawa do wyrażenia swoich potrzeb.
Co zrobić, jeśli zauważasz te oznaki?
Jeśli rozpoznajesz któryś z powyższych objawów w swoim związku, to ważny moment, by zastanowić się, co zrobić dalej. Oto kilka kroków, które mogą pomóc:
- Zaufaj sobie – jeśli czujesz, że coś jest nie tak, Twoje uczucia są ważne. Nie bagatelizuj ich.
- Porozmawiaj z kimś zaufanym – rozmawiaj o swoich odczuciach z bliskimi lub przyjaciółmi, którzy mogą Ci pomóc spojrzeć na sytuację z innej perspektywy.
- Szukaj pomocy profesjonalnej – psychoterapia może pomóc zrozumieć, dlaczego wchodzisz w takie relacje, jak odzyskać poczucie wartości oraz jak skutecznie stawić czoła manipulatorowi.
- Ustal granice – to ważne, by wyznaczać granice w każdej relacji. Jeśli te granice są przekraczane, to znak, że należy podjąć decyzje w celu ochrony siebie.
Przemoc psychiczna w związku jest bardzo trudnym doświadczeniem, ale pamiętaj, że zasługujesz na szacunek, miłość i poczucie bezpieczeństwa. Nie musisz tego znosić – pomoc jest dostępna, a Ty masz prawo do lepszego życia.
