Kobiety uzależniają się inaczej

Uzależnienia to poważny problem zdrowotny, który dotyka ludzi na całym świecie, niezależnie od płci, wieku czy statusu społecznego. Jednak choć mechanizmy uzależnienia są podobne u kobiet i mężczyzn, badania wskazują na istotne różnice w tym, jak uzależnienie się rozwija, w jaki sposób przebiega proces uzależniania oraz jakie substancje są preferowane przez obie płcie. W tym artykule przyjrzymy się, czym uzależnienia kobiet różnią się od uzależnień mężczyzn, uwzględniając takie aspekty jak rodzaj substancji, sposób ich używania oraz ryzyko wpadnięcia w nałóg.

1. Różnice w rodzaju uzależnienia

Choć uzależnienia od alkoholu, narkotyków, leków i innych substancji dotykają zarówno kobiety, jak i mężczyzn, badania pokazują, że kobiety częściej uzależniają się od substancji, które pełnią rolę środka uspokajającego lub tłumiącego emocje. W porównaniu do mężczyzn, które częściej sięgają po substancje pobudzające (np. alkohol, kokaina), kobiety częściej uzależniają się od:

• Leki uspokajające i nasenne – Kobiety są bardziej podatne na uzależnienia od leków, zwłaszcza tych o działaniu uspokajającym, takich jak benzodiazepiny (np. diazepam, lorazepam). W badaniu przeprowadzonym przez National Institute on Drug Abuse (NIDA) w 2019 roku, aż 60% osób uzależnionych od leków przeciwlękowych stanowiły kobiety. Często jest to wynikiem prób radzenia sobie z przewlekłym stresem, lękiem czy depresją.
• Alkohol – Choć mężczyźni są częściej uzależnieni od alkoholu, kobiety, które popadają w alkoholizm, robią to szybciej i w większym stopniu mogą doświadczać poważniejszych skutków zdrowotnych w wyniku tego uzależnienia. Badania wykazały, że kobiety mają mniejszą masę ciała i inne metabolizm, co sprawia, że są bardziej narażone na uszkodzenia wątroby, mózgu i układu sercowo-naczyniowego. Ponadto kobiety, w odróżnieniu od mężczyzn, często uzależniają się od alkoholu w kontekście trudności emocjonalnych, a nie tylko społecznych.
• Nikotyna – Choć palenie tytoniu jest powszechne w obu płciach, kobiety często zaczynają palić z innych powodów niż mężczyźni, takich jak chęć kontroli wagi lub radzenie sobie ze stresem. National Institutes of Health (NIH) wskazują, że kobiety mają większe trudności w rzuceniu palenia, częściowo z powodu silniejszego uzależnienia od efektów emocjonalnych wynikających z palenia.

2. Różnice w sposobie uzależniania się

Kobiety i mężczyźni różnią się również w sposobie, w jaki wchodzą w uzależnienie i jak się z nim zmagają. Zgodnie z badaniem American Psychological Association (APA) z 2020 roku, kobiety częściej zaczynają nadużywać substancji w odpowiedzi na osobiste problemy emocjonalne, takie jak stres związany z rolą rodzinną, niepewność zawodowa czy trudności w relacjach interpersonalnych. Uzależnienie staje się dla nich formą radzenia sobie z negatywnymi emocjami, co jest często powiązane z problemami psychologicznymi, takimi jak depresja czy lęk.

• Wzorzec uzależnienia: Kobiety częściej uzależniają się od substancji w sposób bardziej dyskretny i ukryty. Ze względu na społeczne oczekiwania wobec płci, kobiety mogą obawiać się stygmatyzacji związanej z ich uzależnieniem, dlatego częściej ukrywają swoje problemy. Z tego powodu kobiety rzadziej szukają pomocy w początkowych fazach uzależnienia.
• Przebieg uzależnienia: U kobiet proces uzależniania się może być szybszy, a uzależnienie osiąga bardziej zaawansowany poziom w krótszym czasie. W badaniach National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA) z 2020 roku, wskazano, że kobiety zaczynają doświadczać objawów uzależnienia po znacznie mniejszej liczbie lat nadużywania substancji w porównaniu do mężczyzn.

3. Różnice w ryzyku uzależnienia

Kobiety i mężczyźni różnią się również pod względem ryzyka uzależnienia od różnych substancji. Badania wykazują, że czynniki biologiczne i hormonalne wpływają na podatność kobiet na uzależnienie. W przypadku kobiet, zmiany hormonalne, takie jak te zachodzące podczas cyklu menstruacyjnego, mogą zwiększać ich podatność na uzależnienie, zwłaszcza w przypadku substancji takich jak alkohol czy nikotyna.

• Biologia i genetyka: Zgodnie z badaniami National Institute on Drug Abuse (NIDA), kobiety są genetycznie bardziej wrażliwe na uzależnienie od alkoholu i narkotyków. W szczególności zmiany w poziomie estrogenów, które mają miejsce w różnych fazach życia kobiety, mogą wpłynąć na intensyfikację uzależniających efektów niektórych substancji.
• Społeczne i kulturowe czynniki ryzyka: Kobiety mogą być bardziej narażone na uzależnienie z powodu presji społecznych, oczekiwań kulturowych oraz nierówności płciowych. W kontekście uzależnienia od alkoholu kobiety mogą czuć się bardziej napiętnowane, co prowadzi do unikania pomocy i przechodzi do bardziej ukrytych form uzależnienia. Również stereotypy związane z „kobiecym zachowaniem” mogą wpłynąć na ich postrzeganie problemu i sposób wchodzenia w uzależnienie.

4. Dlaczego warto skorzystać z terapii w przypadku uzależnienia u kobiet?

Kobiety zmagające się z uzależnieniem mogą napotkać szereg trudności specyficznych dla ich sytuacji – od presji społecznych po inne mechanizmy emocjonalne związane z rolą rodzinną. Terapia jest kluczowa, ponieważ pomaga kobiecie zrozumieć zarówno przyczyny uzależnienia, jak i opracować zdrowe strategie radzenia sobie z emocjami i stresem. Programy terapii uzależnień dla kobiet są często dostosowane do ich specyficznych potrzeb, takich jak:

• Zajmowanie się problemami emocjonalnymi i relacyjnymi – Terapia pomoże kobiecie rozpoznać, jak jej uzależnienie jest związane z emocjami i trudnościami interpersonalnymi. Zajmowanie się problemami, takimi jak lęk, depresja czy trudności w relacjach, jest kluczowym elementem leczenia uzależnienia.
• Wsparcie w roli matki i partnerki – Uzależnienia u kobiet często wiążą się z rolą matki lub partnerki. Wspieranie kobiet w odbudowywaniu równowagi w rodzinie i w relacjach może być istotnym elementem terapii, pomagając w leczeniu nie tylko uzależnienia, ale i odbudowy więzi rodzinnych.