Życie z osobą uzależnioną jest jednym z największych wyzwań, które stawia przed nami związek. Kiedy jesteśmy żoną osoby uzależnionej od alkoholu, często chcemy pomóc naszemu mężowi w pokonaniu nałogu. Mogą pojawić się myśli „Jeśli tylko będę wystarczająco dobra, troskliwa, wspierająca, mój mąż przestanie pić”.. W rzeczywistości, to nie zależy od nas. Decyzja o podjęciu leczenia i zmiany należy do osoby uzależnionej, a myślenie, że mamy kontrolę nad tym procesem, prowadzi do współuzależnienia.
1. Uzależnienie to choroba, a nie kwestia wyboru partnera
Alkoholizm jest uznawany za przewlekłą chorobę, której podłoże jest biologiczne, psychiczne i społeczne. Według National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA), uzależnienie jest złożonym zaburzeniem, które nie wynika jedynie z braku silnej woli, lecz z zaburzeń w funkcjonowaniu mózgu, szczególnie w obrębie układu nagrody, który reaguje na substancje uzależniające. Niezależnie od tego, jak bardzo nasz partner będzie kochał nas czy naszą rodzinę, jego zdolność do przerwania cyklu uzależnienia nie zależy od naszych działań, lecz od tego, czy on sam podejmie decyzję o leczeniu i w niej wytrwa.
Dr. Gabor Maté, znany lekarz i terapeuta uzależnień, w swojej książce „When the Body Says No: Exploring the Stress-Disease Connection” (2011), tłumaczy, że uzależnienie jest wynikiem zarówno biologicznych predyspozycji, jak i traumatycznych doświadczeń z przeszłości. Maté podkreśla, że osoby uzależnione są często „w niewoli” swoich emocji i przekonań, co sprawia, że proces wychodzenia z nałogu jest bardziej skomplikowany niż tylko chęć zerwania z nałogiem.
2. Decyzja o leczeniu należy do osoby uzależnionej
Jednym z kluczowych elementów w terapii uzależnienia jest to, że uzależniony musi sam podjąć decyzję o leczeniu. Nie jest to decyzja, którą można narzucić z zewnątrz, choć może to być trudne do zaakceptowania dla osoby bliskiej. W literaturze przedmiotu, zwłaszcza w książce Dr. Claudia Black „It Will Never Happen to Me: Growing Up with Addiction as Youngsters, Adolescents, Adults” (1998), zauważa się, że osoby uzależnione, które są zmuszane do leczenia przez swoich partnerów, rzadko odnoszą trwałe sukcesy. Samodzielne podjęcie decyzji o leczeniu jest kluczowe, ponieważ w tym procesie uzależniony odzyskuje kontrolę nad swoim życiem.
Badania przeprowadzone przez National Institute on Drug Abuse (NIDA) wskazują, że leczenie uzależnień jest skuteczne tylko wtedy, gdy osoba uzależniona wyraża chęć współpracy i jest gotowa do podjęcia zmiany. Pomimo ogromnego wsparcia ze strony bliskich, leczenie wymaga osobistej motywacji uzależnionego.
3. Wspieranie, a nie „ratowanie” – różnica między pomocą a współuzależnieniem
Jako partner osoby uzależnionej możesz oferować wsparcie i zachęcać bliską Ci osobę do terapii. To wsparcie może obejmować wspólne poszukiwanie informacji o leczeniu, umówienie wizyty u terapeuty czy udział w grupach wsparcia. Jednak należy pamiętać, że Twoim zadaniem nie jest „ratowanie” partnera. Działania mające na celu zmuszenie go do zmiany (np. ukrywanie problemu, usuwanie alkoholu z domu, kontrolowanie jego działań) mogą wprowadzić Cię w stan współuzależnienia.
Współuzależnienie to stan, w którym osoba bliska uzależnionemu zaczyna pełnić rolę opiekuna, zmieniając swoje życie na rzecz kontrolowania zachowań osoby uzależnionej. Dr. Melody Beattie w książce „Codependent No More: How to Stop Controlling Others and Start Caring for Yourself” (1986) wyjaśnia, że współuzależnione osoby często przejmują odpowiedzialność za życie swoich partnerów, co skutkuje zaniedbaniem ich własnych potrzeb i pragnień. Współuzależnienie to niezdrowa dynamika, która może prowadzić do wypalenia, depresji, a nawet pogorszenia stanu zdrowia psychicznego osoby wspierającej.
4. Granice w relacji z osobą uzależnioną
Ważnym elementem, który warto zrozumieć w pracy z osobą uzależnioną, jest wyznaczanie zdrowych granic. Oznacza to, że chociaż możemy oferować wsparcie, nie jesteśmy odpowiedzialni za zmiany, które zachodzą w życiu osoby uzależnionej. Wyznaczanie granic jest konieczne, aby nie wpaść w pułapkę współuzależnienia. Patricia Evans, autorka książki „The Verbally Abusive Relationship” (2000), podkreśla, że wyznaczanie granic jest kluczowe w utrzymaniu zdrowych relacji, szczególnie wtedy, gdy nasz partner boryka się z nałogiem.
Granice te mogą obejmować:
- Oczekiwanie, że partner podejmie odpowiedzialność za swoje czyny.
- Ochrona własnego zdrowia psychicznego i fizycznego.
- Odrzucenie przemocy i agresji w jakiejkolwiek formie, nawet emocjonalnej.
Wspieranie uzależnionego nie oznacza poświęcania siebie, ale raczej zachowanie równowagi pomiędzy troską a zdrowiem własnym.
5. Współuzależnienie a zdrowie emocjonalne
Badania wskazują, że życie z osobą uzależnioną może prowadzić do poważnych konsekwencji emocjonalnych i psychicznych. Kobiety, które doświadczają uzależnienia swojego partnera, mogą rozwijać objawy stresu, depresji, a także lęku. W artykule opublikowanym w Journal of Substance Abuse Treatment (2013) wskazano, że kobiety pozostające w związku z osobą uzależnioną częściej borykają się z objawami depresyjnymi i poczuciem beznadziei, wynikającymi z przekonania, że mają kontrolę nad zmienianiem zachowań partnera.
6. Podsumowanie – To nie zależy od Ciebie
Chociaż Twoje wsparcie może odegrać ważną rolę w życiu męża, to decyzja o tym, czy przestanie pić, zależy od niego. Uzależnienie jest przewlekłą chorobą, której leczenie wymaga osobistej motywacji i chęci zmiany. Przekonanie, że to Ty masz decydujący wpływ na jego zdrowienie, może prowadzić do współuzależnienia, co będzie nie tylko niezdrowe dla Ciebie, ale także nie pomoże Twojemu partnerowi. Twoje wsparcie jest ważne, ale musisz pamiętać, że granice i troska o własne zdrowie są kluczowe w każdej relacji z osobą uzależnioną.
